Finans insanları ve bankacılar bu hafta Washington’da buluştular. Uluslararası Para Fonu IMF’den ise onlara bir mesaj vardı: Dijital paralar artık kapınıza dayandı. Siz de bu işe girin!
Finans insanları ve bankacılar bu hafta Washington’da buluştular. Uluslararası Para Fonu IMF’den ise onlara bir mesaj vardı: Dijital paralar artık kapınıza dayandı. Siz de bu işe girin!
IMF’nin para ve sermaye piyasası departmanı başkanı Tobis Adrian “Amerika’da ve diğer ülkelerde artık çok büyük bir kriz ve bozulmanın oluşması sadece zaman meselesi” diyor.
Dünyanın en büyük ekonomisine sahip 7 ülke liderinin bir arada bulunduğu G-7, bugün (17.10.2019) dijital paraların regülasyonuyla ilgili bir yol haritası yayınlayacak. G-7 ayrıca merkez bankalarının kendi dijital paraları olması konusunu da tartışacak.
İsveç, Kanada ve Çin merkez bankaları kendi dijital paraları olması konusunu halihazırda araştırmaya devam ediyor. İsveç e-krona projesine 2017 yılında başlamıştı. Kanada Bankası da yine bazı finans şirketleriyle araştırma projesi başlatmıştı. Amerikan Merkez Bankası ise iç ödeme sistemlerini geliştirerek paranın neredeyse anlık transferini sağlama üzerinde çalışıyor.
Değişimin sesleri iki yerden geliyor. Regülasyonlar belki değişimi yavaşlatacak ancak durdurmayacak.
Birincisi; Para gönderimlerinin artık çevrimiçi olarak yapılması. Sayı her geçen gün artıyor. İnsanlar, tüccarlar ve kullanıcılar artık daha hızlı ve ucuz ödeme sistemi talep ediyor. Amerika’da ödemeler şu anda bankalar ve kredi kartı şirketleri aracılığıyla yapılıyor. Tabii ki gecikmeler ve masraflar da oluyor. Bu, geçici işlerde çalışanlar, göçmenler ve düşük gelirliler için çok büyük bir problem.
Washington’daki Brookings Institution çalışanı Aaron Klein konuyla ilgili olarak, “Amerikan ödeme sistemi şu anda dev bir ‘ters Robinhood’ durumunda. Maaştan maaşa yaşayan insanların milyarlarca dolar parasını emiyor ve zaten zengin olanlara ödüllerini kredi kartı puanı şeklinde dağıtıyor şeklinde konuştu. Klein ayrıca FED’in gerçek zamanlı ödeme sistemi için yaklaşık olarak 5-6
yıllık bir süreci ön gördüğünü belirtiyor.
İkincisi ise daha büyük bir tehdit. Facebook gibi sosyal ve çevrimiçi ağlar para gönderimlerini daha kolay hale getirmek için kendi sabit paralarını çıkarma niyetindeler. Sabit paranın değeri bazı rezerv varlıklara dayanıyor ve paranın değer değişimi kripto paralara oranla çok daha az.
Libra
Regülatörler ve piyasa düzenleyicilerinin adeta boğuştuğu Libra, Facebook tarafından sisteme sunuldu bile. Bankalar da sabit kripto paralarla ilgili tecrübeler edinmeye başladı. JP Morgan kendi parasını çıkardı. Bu da kurumsal ödemeleri hızlandıracak.
Finansal sistemin banka merkezli modelden ödeme platformlarına geçmesi bankaları bir seçenekle karşı karşıya bırakıyor: Kendi ülkelerinin parasını mı istiyorlar yoksa başkasının gelip bu ödeme sistemlerini kolaylaştırmasını mı?
FED eski yönetim kurulu üyesi ve New York’taki MacroPolicy Perspectives’in kurucusu Julia Coronado, “Paraların yarışma sistemi Amerikan bankacılık sisteminin 1800’lerdeki görüntüsüne benziyor. Bu da bize sadece tekrar eden krizler getirdi” diyor.
Coronado ayrıca, “Ancak bugün insanlar daha kolay ve ucuz ödeme sistemi talep ediyor. Bankalar hem bunu sağlamalı hem de paranın güvenliğini garanti etmeli. Para otoriteleri bu sistemin artık insanların taleplerini karşılamadığını ve bazı önlenemeyen bozulmalara yol açtığını görmeli” şeklinde konuşuyor.
Fed bağlantıları
Bu FED için bankacılık sisteminden veya kongreden bir destek almadan uygulanması çok zor bir emir. Çünkü FED’in bu iki kurumla da çok ciddi tarihi bağlantıları bulunuyor. Zaten şu ana kadar da Amerikan Merkez Bankası bu konuda hareket etmeye niyetli gibi gözükmüyor.
FED şu ana kadar dijital paralarla ilgili bir araştırma yapma niyetinde değil ancak çalışanları bu başlıkla fazlasıyla ilgileniyor. FED, şu an gerçek zamanlı ödeme sitemi “FedNow” ile ilgileniyor.
FedNow, bankaların belirli bir ücret karşılığında zaten şu an müşterilerine sağladığı gerçek zamanlı ödeme sistemleriyle yarışacak. FedNow ayrıca ödeme merkezli model yerine banka merkezli modelle çalışmaya devam edecek. FedNow aslında bilerek şu andaki banka sistemini rahatsız etmiyor tam tersine destekliyor.
Richmond Fed eski başkanı Jeffrey Lacker, “Dijital para aslında ödeme sistemlerinin endüstriyel organizasyonu” diyor. Lacker, “FED her zaman kendisini bankaların yanında gördü ve FedNow bankaların sistemdeki özel yerini korumayı amaçlıyor” yorumunu yapıyor.
FED yöneticisi Lael Brainard çarşamba günü Washington’da sabit kripto paraların yararları ve bankaların dijital paraları hakkında konuştu.
Global para ağlarının iş dünyası modellerine değişimler getirebileceğini belirten Brainard, “Global sabit paralara geniş katılımlı bir geçiş olursa ödeme sistemlerinde bankalar dışarıda kalmış olur” dedi.
Ekonomistler, Fed’in dijital paralarla ilgili sorulara daha fazla sessiz kalamayacağını söylüyorlar. Küresel para sisteminin istikrara kavuşması için kurulan IMF ve uluslararası mutabakatlar bankası ( Bank for International Settlements -BIS) gibi kuruluşların liderlerinin görüşü de yine bu şekilde.
BIS şefi Agustin Carstens haziran ayında The Financial Times gazetesine verdiği demeçte, “Bir pazar oluşumu bizim düşündüğümüzden daha erken olabilir. Bu yüzden merkez bankalarının dijital paraya geçmesi gerekir.” dedi.
Gizlilik, kesintiler…
Ekonomistler endişelenecek çok şey olduğu konusunda uyarıyor: Büyük teknoloji, kullanıcı verilerini paraya çevirir ve ödemelere karışıp gizlilik kaygılarını arttırırlarsa kesinlikle böyle devam eder. Ödeme sistemleri kolayca tekele dönüşebilir ve tüccarlar ve tüketiciler yerel para birimlerini terk ettikçe dolarizasyonun diğer ülkelere yayılmasına yardımcı olabilir. Dijital olan herhangi bir şey, bilgisayar korsanlığı ve elektrik kesintilerine maruz kalabilir ayrıca teknolojiye erişimle sınırlı kalır.
IMF direktörü Adrian, merkez bankalarının genellikle dijital para birimi söz konusu olduğunda statükodan çıktıklarını ve “Hangi sorunu gidermeye çalışıyorsunuz?” diye sorduğunu söylüyor.
Adrian, “Temel olarak, ödeme gereksinimlerinin değişmesi ve eski hizmetlerin pahalı ve yavaş olması, iyi değil. Ekonomistler olarak, yenilikçiliği seviyoruz ve rekabeti seviyoruz” diyor.
Adrian ayrıca “İnovasyonla ilgili mesele bu – ne için kullanılacağını tam olarak bilmiyorsunuz İlk çıktığı zaman akıllı telefonlarımıza çok fazla güveneceğimizi biliyor muyduk?” yorumunu yaptı.